Chèm - ngôi đình độc đáo nhất kinh thành Thăng Long
Với những giá trị tổng hợp về kiến trúc và lễ hội, ngày 25/6/2018 đình Chèm nhận bằng công nhận Di tích quốc gia đặc biệt của Chính phủ với những giá trị về kiến trúc, văn hóa. Trước đó, ngày 17 tháng 6 năm 2016 Lễ hội Đình Chèm được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Như vậy, về di tích và lễ hội, đình Chèm đều được nhìn nhận và đánh giá “đặc biệt” cấp quốc gia mà ít ngôi đình làng nào hội tụ được
|
|
Đình Chèm năm 1930 qua tư liệu của Pháp. |
|
Đình Chèm năm 2018. Gần như kiến trúc đình còn nguyên vẹn.
 Đình Chèm tọa lạc tại phường Thụy Phương, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Đây là ngôi đình nằm sát bên bờ đê sông Hồng với vị trí đẹp và theo đúng lý thuyết phong thủy của phương Đông: nhìn sông, dựa núi. |
Phó giáo sư Tiến sỹ Trang Thanh Hiền cho rằng, “đình Chèm ngày nay được xây dựng theo lối kiến trúc nội công ngoại quốc, tiền nhị hậu công với đa dạng các hạng mục công trình, tạo nên một quy mô bề thế. Bắt đầu là bốn trụ biểu đắp long, ly, quy, phụng, được dựng sát bờ sông, được xem là nghi môn ngoại của đình. Tiếp đến là nghi môn nội, thường được gọi là Tàu Tượng, là một tòa ba gian hai chái, mở ba cửa lớn. Hai bên đặt ông quản tượng cưỡi voi, và ngựa chiến của đức thánh. Theo ghi chép trên thượng lương thì nghi môn được trùng tu năm Cảnh Hưng 34 (1773). Trải qua nhiều biến thiên lịch sử, nghi môn ngoại và nghi môn nội vẫn giữ nguyên dáng vẻ. Dù nghi môn ngoại với 4 trụ biểu tương đối lớn, khá lệch về kích thước trung bình so với nghi môn nội nhưng lại vẫn hài hòa. Đôi câu đối trên trụ biểu có nội dung:
“Hoa di vọng biểu cao, đế khuyết do nghi đồng hữu ảnh/Miếu mạo nguy sơn trĩ, Phật tan tự tín thủy vô ba. Dịch nghĩa: Hoa Di trông cột trụ biểu cao, cung vua còn tưởng như thấy bóng tượng đồng/Đền miếu cao như núi lớn, bến phật tự ấy tin rằng không con sóng cả”.
 4 trụ biểu tam quan ngoại làm uy nghi thêm ngôi đình. |
Đình Chèm không có 1 phương đình như các ngôi đình khác, mà ngoài phương đình ở chính giữa, còn có 2 nhà bia ở hai bên có kết cấu dạng hình vuông nên được gọi là tiểu phương đình. 2 tiểu phương đình này ngoài chức năng là nhà bia thì vào dịp lễ hội, người ta căng nhiễu, vải đỏ kín để để rước tượng đức thánh ông và đức thánh bà ra làm lễ mộc dục. “Không chỉ tòa phương đình được dựng theo kiểu thức chồng diêm hai tầng tám mái, mang biểu tượng lưỡng nghi sinh tứ tượng, tứ tượng sinh bát quái, mà hai tiểu phương đình hai bên cũng chính là thể thức kiến trúc nhấn mạnh thêm cho ý nghĩa này”
|
Quang cảnh một buổi thực hiện nghi lễ mộc dục tại tiểu phương đình năm 2018 |
|
|
Phương đình và tiểu phương đình đình Chèm tạo nên sự hài hòa và độc đáo của ngôi đình.|
|
Bức hoành phi Càn khôn đoan nghê và dòng lạc khoản có chữ Tiển Diệu Quang
 Nhà đại bái đình Chèm. |
Đình Chèm có nhiều mảng chạm độc đáo. Một bài thơ chữ Hán có tựa đề “Tứ linh thí (Thơ về tứ linh)” được nâng niu trong mây và phượng. Phía trên là hình ảnh một con rồng đang phun nước cho cá vượt vũ môn. Bài thơ có câu: Vật điềm lành thay nhau trở lại có tứ linh/ Đành nhờ việc điêu khắc để thể hiện rõ vẻ văn minh ấy. (…) Kính ngưỡng ân đức vô cùng phù trì/Lại nối lời chim âu chim le vịnh khúc thái bình . Giữ vững cơ đồ .
|
|
Mảng chạm bài “Tứ linh thi”.
 |
Năm 1916, trước nguy cơ lụt lội, dân làng Chèm đã kiệu đình lên cao thêm 2.4m bằng phương pháp thủ công. Đây cũng là câu hỏi thú vị cho hậu thế; Bằng cách nào để kiệu được cả khối gỗ nặng và kết cấu chặc chễ với nhau như thế mà không ảnh hưởng đến công trình.
|
|
Dấu tích kiệu đình năm 1916 còn lưu nguyên trên tường ngôi đình. Những viên gạch cũ, vữa cũ có màu khác với viên gạch, vữa sau khi kiệu đình, dù sự kiện đã trải qua hơn 100 năm.
 Tưởng nhớ công ơn của đức Thánh Chèm, khoảng 6 đời trước, một người thợ mộc (là cụ ngoại của người trông nom đình hiện nay) đã dành hơn 3 năm, tự mua gỗ, tự đục, chạm hương án để cung tiến vào đình. |
Lễ hội đình Chèm được tổ chức hàng năm vào 14 đến 16/5 âm lịch. Đây cũng là một lễ hội độc đáo của miền Bắc.
Theo VOV
Các tin bài khác