Ngày 29/11 tại Berlin, Văn phòng Khoa học Công nghệ, Đại sứ quán Việt Nam tại Đức, đã chủ trì tọa đàm giới thiệu những điểm đột phá của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo 2025 và các định hướng chiến lược khoa học công nghệ của Việt Nam, với sự tham gia của Đoàn công tác Bộ Khoa học- Công nghệ và nhiều nhà khoa học, trí thức gốc Việt tại Đức.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, ông Nguyễn Phú Bình, Phó Giám đốc Quỹ Phát triển khoa học công nghệ Quốc gia (NAFOSTED) của Bộ Khoa học-Công nghệ, Trưởng đoàn công tác, nhấn mạnh mục đích của đoàn công tác, bao gồm thành viên các đơn vị nòng cốt của Bộ khoa học công nghệ tham gia xây dựng và thực thi chính sách về khoa học công nghệ, là giới thiệu một số điểm mới trong Luật khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo 2025, những cơ chế chính sách vừa được Nhà nước ban hành, trong đó có những cơ chế đặc biệt, nhấn mạnh vai trò của đội ngũ trí thức ở nước ngoài. tọa đàm cũng nhằm mục đích tập hợp các ý kiến đóng góp, thu hút sự tham gia của cộng đồng trí thức ở Đức trong hoàn thiện cơ chế chính sách, xây dựng thông tư, hướng dẫn, nghị định dưới luật để triển khai hiệu quả Luật khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Thay mặt các nhà khoa học Việt Nam tại Đức, Giáo sư, Tiến sỹ Khoa học Nguyễn Xuân Thính, Đại học TU Dortmund, quyền Chủ tịch Liên hiệp hội người Việt Nam tại Đức, Chủ tịch Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt-Đức (VGI), hoan nghênh đoàn công tác đến Đức để chia sẻ những chính sách mới về phát triển công nghệ lõi và tăng cường thu hút nhân lực khoa học công nghệ, tăng cường kết nối các nhà khoa học, các viện nghiên cứu ở Đức, tận dụng nguồn chất xám của các nhà khoa học Việt Nam tại Đức. Ông bày tỏ mong muốn Bộ khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ chương trình tài trợ chung cho các nhà nghiên cứu, đặc biệt là nhà nghiên cứu trẻ, tổ chức hội thảo chuyên đề và mời gọi nghiên cứu chung, kết nối Việt Nam với các mạng lưới nghiên cứu mạnh của Đức.

Ông cũng chia sẻ những kinh nghiệm trong xây dựng các dự án nghiên cứu chung ở Việt Nam, làm việc cùng các trường, các viện nghiên cứu trong nước, hỗ trợ các đoàn công tác trong nước đến Đức làm việc, qua đó kết nối các nhà khoa học, trí thức hai nước, giúp đào tạo nguồn nhân lực nghiên cứu ở Việt Nam.

Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã xác định: “Thể chế, nhân lực, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược là những nội dung trọng tâm, cốt lõi, trong đó thể chế là điều kiện tiên quyết, cần hoàn thiện và đi trước một bước."

Trên cơ sở Nghị quyết 57, Luật khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo 2025 đã được xây dựng và được Quốc hội Việt Nam thông qua ngày 27/6/2025, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/10/2025. Đây được xem là bước đi trọng tâm nhằm thể chế hóa trực tiếp các định hướng của Nghị quyết 57.

Việc ban hành luật này cũng góp phần khắc phục những điểm nghẽn kéo dài như thủ tục tài chính rườm rà, cơ chế khoán chưa thực sự thông thoáng, thiếu công cụ pháp lý hỗ trợ thương mại hóa kết quả nghiên cứu, cũng như sự gắn kết còn hạn chế giữa cơ quan quản lý nhà nước, viện trường và doanh nghiệp.

Đoàn công tác cũng giới thiệu với các nhà khoa học Việt Nam tại Đức nội dung Quyết định 1131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ban hành danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược.

Trưởng đoàn công tác Nguyễn Phú Bình nhấn mạnh, hợp tác quốc tế là giải pháp quan trọng trong phát triển khoa học công nghệ, cần sự chung tay của cộng đồng các nhà khoa học Việt Nam tại nước ngoài. Luật khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đã có nhiều chính sách thu hút, trọng dụng chuyên gia, nhà khoa học là người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia nước ngoài như: Chính sách về tuyển dụng, lao động và học tập; chính sách về tiền lương; chính sách về nhà; chính sách về khen thưởng và vinh danh...

Các nhà khoa học, chuyên gia người gốc Việt tham dự tọa đàm đều bày tỏ vui mừng và phấn khởi khi được giới thiệu những điểm đột phá của Luật khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, khơi thông những điểm nghẽn trước đây vốn gây trở ngại cho việc hợp tác nghiên cứu giữa các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài với các tổ chức trong nước. Nhiều ý kiến đề xuất các giải pháp phát triển nguồn nhân lực nghiên cứu thông qua hợp tác nghị định thư, đưa nghiên cứu sinh đi học tập ở nước ngoài giúp đa dạng hóa nghiên cứu, tăng cường năng lực nghiên cứu…

Ông cũng đề cập đến những khó khăn ở Việt Nam trong việc xin cấp phép lần đầu cho các sản phẩm khoa học công nghệ chưa từng được cấp phép trên thế giới, đặc biệt trong lĩnh vực y khoa, khiến Việt Nam khó có thể đi đầu trong đột phá công nghệ. Ông dẫn ví dụ hiện ở Đức có luật áp dụng công nghệ y khoa chưa được cấp phép vì mục đích nhân đạo để điều trị cho bệnh nhân nan y đã vô phương cứu chữa.

Đây được hiểu như một cơ chế "sandbox," là một cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, cho phép doanh nghiệp hay tổ chức thử nghiệm các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mới trong một môi trường pháp lý giới hạn, được đặt dưới sự giám sát chặt chẽ của cơ quan nhà nước, trước khi doanh nghiệp hay tổ chức nhân rộng mô hình chính thức.

Cơ chế này, theo Bộ khoa học công nghệ, phải do các bộ chuyên môn tự xây dựng cho mình và việc này sẽ cần sự đóng góp chuyên môn của các nhà khoa học ở nước ngoài.

Các đại biểu tham dự tọa đàm đã trao đổi với đoàn công tác các vấn đề liên quan đến những thay đổi trong tư duy chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học, kinh nghiệm của Đức trong tuyển chọn đề tài nghiên cứu để sử dụng hiệu quả nguồn kinh phí nghiên cứu khoa học, phòng thí nghiệm dùng chung, xây dựng trung tâm trí tuệ nhân tạo (AI) quốc gia và dữ liệu AI mở dùng chung, phát triển mô hình ngôn ngữ lớn dành cho tiếng Việt, văn hóa Việt để bảo tồn bản sắc quốc gia…