Tác giả Quỳnh Hương với hai tác phẩm sẽ được phát hành tại Anh. (Ảnh: NVCC)

Tại London - nơi quy tụ những nhà xuất bản hàng đầu và các giải thưởng văn học danh giá, một công ty xuất bản độc lập của người Việt đã ra đời khiến nhiều người trong giới làm sách chú ý. Với Major Books, việc dịch và xuất bản văn học Việt ra tiếng Anh không chỉ là một dự án nghề nghiệp, mà là sứ mệnh dài lâu giúp cho tiếng nói Việt được vang lên trên bản đồ văn học thế giới.

Giấc mơ từ những trang sách

Ngay từ khi còn theo học ngành Văn học so sánh tại Đại học University College London (UCL), Thiên Kim đã nhận ra sự thiếu vắng của các tác phẩm Việt trong mắt độc giả quốc tế. Theo chị, Việt Nam có quá nhiều tác phẩm văn học đáng giá cần được giới thiệu ra thế giới.

Trước khi cùng các cộng sự lên ý tưởng cho Major Books, Thiên Kim đã sáng lập San Hô Books - một công ty phát hành và truyền thông sách tại Việt Nam.

Chị Trần Thủy Thiên Kim, sinh năm 1997 tại Hà Nội, tốt nghiệp Cử nhân Văn học so sánh và Thạc sĩ Làm phim thể loại Tài liệu và Dân tộc chí/Nhân học Miêu tả tại UCL. (Ảnh: NVCC)

Hơn bốn năm hoạt động trong ngành xuất bản trong nước giúp chị hiểu sâu sắc ý nghĩa và sự khắc nghiệt của nghề. Đằng sau mỗi cuốn sách là cả một thế giới những người âm thầm lao động, từ biên tập, chế bản, in ấn, phát hành để đưa tri thức và cái đẹp đến tay độc giả.

Những kinh nghiệm ấy trở thành nền tảng thôi thúc chị tiếp tục giấc mơ lớn hơn để Major Books chính thức ra đời vào năm 2022. Theo nhóm sáng lập, tên gọi Major Books không chỉ là một thương hiệu mà giống như một tuyên ngôn thẳng thắn trước sự phân cấp ngầm vốn tồn tại trong ngành xuất bản phương Tây giữa các nền văn học với ngôn ngữ và văn hóa khác nhau.

Sau ba năm thành lập, Major Books đã phát hành tại Anh nhiều tác phẩm văn học Việt được dịch sang tiếng Anh như Water: A Chronicle (Biên sử nước - Nguyễn Ngọc Tư), Making a Whore (Làm đĩ - Vũ Trọng Phụng), The tale of Kiều (Truyện Kiều - Nguyễn Du), Parallels (Song song - Vũ Đình Giang)…

Những tác phẩm này được lựa chọn không theo độ “hot” hay khả năng bán chạy mà bằng giá trị văn chương và sức biểu đạt của ngôn ngữ, mang lại cho bạn đọc quốc tế có được cái nhìn toàn diện về văn học Việt Nam từ trung đại, hiện đại đến đương đại.

Chính sự chỉn chu trong lựa chọn đã giúp Major Books nhận được thành quả đáng kể như bản dịch Biên sử nước giành Giải thưởng PEN Translates của English PEN (Hiệp hội Văn bút Anh) năm 2024. Ngoài ra, chuỗi ba tác phẩm về hình ảnh phụ nữ Việt qua các thời kỳ được Quỹ Nghệ thuật Anh (Arts Council England) tài trợ.

Niềm tin cho tác giả Việt

Không chỉ dừng lại ở việc xuất bản, Major Books còn đặt ra một sứ mệnh sâu xa hơn khi khuyến khích các cây bút Việt tiếp tục sáng tác.

Theo Thiên Kim, từ khi văn học dịch phổ biến, dường như có một sự mất cân bằng rõ ràng giữa văn học Việt và văn học nước ngoài. Thông qua Major Books tại Anh và San Hô Books tại Việt Nam, chị cùng cộng sự đang kiến tạo một hệ sinh thái hai chiều – nơi các tác phẩm Việt có cơ hội bước ra thế giới, đồng thời những cuốn sách quốc tế giàu giá trị cũng được giới thiệu tới độc giả Việt Nam.

Bởi vậy, các dự án của họ không chỉ xuất phát từ tình yêu văn chương mà còn gắn với tinh thần cộng đồng, tạo ra những tác phẩm có thể mang lại lợi ích xã hội, giúp con người thấu hiểu và kết nối với nhau.

Tin rằng dịch giả gốc Việt hiểu rõ nhất cái “thần” của tác phẩm, Major Books luôn ưu tiên chọn dịch giả là người gốc Việt. Hiện tại, những dịch giả hợp tác với nhà xuất bản đều là những tên tuổi trẻ nhưng có chiều sâu học thuật như Nguyễn An Lý, Nguyễn Bình, Đinh Ngọc Mai, Khải Q. Nguyễn… Họ vừa là những người hiểu văn chương Việt vừa có khả năng đối thoại với độc giả quốc tế bằng ngôn ngữ tinh tế và chuẩn mực.

Major Books cũng nhận được sự ủng hộ của UCL - nơi có cộng đồng sinh viên, giáo sư và tiến sĩ đam mê văn học. Đến nay, nhà xuất bản đã thiết lập được quan hệ với nhiều nhà phân phối, đại diện bán hàng và nhà sách uy tín tại Anh, đồng thời đang đàm phán bản quyền với các đối tác ở châu Âu và Mỹ. Tất cả các đầu sách đều có phiên bản sách in và sách điện tử, giúp độc giả toàn cầu dễ dàng tiếp cận.

Bìa sách Tết All Round, phiên bản tiếng Anh của "Muôn miền Tết". (Nguồn: Major Books)

Cầu nối dịch thuật Việt-Anh

Từ năm 2025, Major Books mở rộng sang mảng sách thiếu nhi với kế hoạch phát hành bản dịch Treasury of Vietnamese folk tales (Tuyển tập Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam) của Nguyễn Đổng Chi, do họa sĩ Việt kiều Jeet Zdũng minh họa và sách tranh phi hư cấu Tết All Round (Muôn miền Tết) giới thiệu tập tục đón Tết khắp các vùng miền Việt Nam…

Mới đây, hai tác phẩm Dạo bước với thời gian và Thư gửi Thần chết của tác giả Quỳnh Hương đã được nhà xuất bản Major Books mua bản quyền phát hành tại Anh vào mùa Xuân năm 2026.

Theo tác giả, quá trình chuyển ngữ cuốn sách từ tiếng Việt sang tiếng Anh trong vòng bốn đến năm tháng không chỉ là công việc dịch thuật đơn thuần, mà còn là một hành trình tự nhìn lại tác phẩm của chính mình. Việc đặt những chi tiết, hình ảnh và cảm xúc của cuốn sách trong một nền văn hóa khác giúp chị có cơ hội tự chất vấn, suy ngẫm sâu hơn về những gì đã viết lần nữa từ một góc nhìn mới mẻ và khách quan hơn.

Quỳnh Hương coi việc ra mắt bản dịch tiếng Anh là một trải nghiệm đáng quý và háo hức chờ đợi phản hồi của độc giả quốc tế. Chị tin rằng nếu cuốn sách thực sự mang giá trị và ý nghĩa, nó sẽ tự tìm được đường lan tỏa đến bạn đọc ở khắp nơi, theo thời gian.

Thiên Kim cho biết, Major Books quyết định lựa chọn các tác phẩm trên để mua bản quyền xuất bản vì đánh giá cao giá trị thẩm mỹ cũng như thông điệp nhẹ nhàng, sâu lắng, sự đầu tư chỉn chu của đội ngũ tác giả và họa sĩ.

Chị cũng tin rằng tiềm năng ra thế giới của sách tranh và sách thiếu nhi Việt rất lớn, điển hình như thành công của Chang Hoang dã (Trang Nguyễn và Jeet Zdũng) hay những tác phẩm được Nhà xuất bản Kim Đồng xuất bản thêm ấn bản tiếng Anh.

Không chỉ giúp quảng bá văn học và văn hóa Việt Nam, việc làm này còn hướng đến cộng đồng con em kiều bào quốc tế, giúp các bé và gia đình được tiếp tục gìn giữ văn hóa truyền thống của dân tộc mà không nề hà rào cản ngôn ngữ.